Melisa lekarska (Melissa officinalis) – wsparcie dla zdrowia układu pokarmowego koni w świetle badań naukowych (również na ludziach)
Melisa lekarska (Melissa officinalis) od stuleci znana jest ze swoich właściwości uspokajających i łagodzących dolegliwości trawienne. W ostatnich latach przybywa badań naukowych, które wskazują na jej potencjał w łagodzeniu stanów zapalnych, wspomaganiu gojenia wrzodów oraz działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Choć bezpośrednich badań przeprowadzonych na koniach wciąż jest niewiele, warto przytoczyć liczne prace naukowe dotyczące ludzi i zwierząt laboratoryjnych (np. szczurów), które można w pewnym zakresie odnieść do praktyki weterynaryjnej.
1.Wrzody żołądka u koni – poważny problem zdrowotny
Przypomnijmy, że wrzody żołądka u koni (Equine Gastric Ulcer Syndrome – EGUS) są powszechne szczególnie u koni sportowych, intensywnie użytkowanych i narażonych na stres oraz nie zawsze idealne warunki żywienia (mała ilość paszy objętościowej, nieregularne karmienie itp.). Nadmierne wydzielanie kwasu solnego w połączeniu z ograniczoną ochroną błony śluzowej prowadzi do powstawania nadżerek i owrzodzeń, objawiających się m.in. spadkiem masy ciała, bólem i obniżeniem kondycji konia.
2. Melisa lekarska na wrzody u koni a jej składniki aktywne
W melisie lekarskiej można wyróżnić szereg substancji biologicznie czynnych, które odpowiadają za jej przeciwzapalne, antyoksydacyjne i uspokajające właściwości. Są to przede wszystkim:
-
Kwas rozmarynowy
-
Kwas kawowy
-
Flawonoidy (np. luteolina, kwercetyna)
-
Olejek eteryczny (m.in. cytral, geraniol)
Ich łączne działanie wpływa na poprawę kondycji przewodu pokarmowego, co może przekładać się na wspomaganie leczenia i profilaktykę wrzodów żołądka.
3. Rozszerzone dane z badań naukowych
3.1. Badania nad działaniem przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym
-
Shakeri A., Sahebkar A., Javadi B. (2016)
-
W obszernym przeglądzie badań nad melisą lekarską w Journal of Ethnopharmacology autorzy podkreślają jej wysoką aktywność przeciwzapalną i antyoksydacyjną związaną z obecnością kwasu rozmarynowego. Wyniki in vitro wskazują, że wyciągi z melisy mogą hamować mediatory stanu zapalnego, co u ludzi i zwierząt przekłada się na mniejsze uszkodzenia błony śluzowej w różnych częściach przewodu pokarmowego.
-
-
Dastjerdi F. i in. (2012)
-
Badanie na modelu zwierzęcym (szczury) z wywołanym stanem zapalnym jelita grubego (colitis) pokazało, że podawanie wyciągu z melisy zmniejszało nasilenie zmian zapalnych i wspomagało regenerację tkanek. Choć nie dotyczy to bezpośrednio wrzodów żołądka, mechanizm ochrony błony śluzowej może mieć podobne znaczenie w przypadku wrzodów w innych odcinkach przewodu pokarmowego.
-
3.2. Badania nad działaniem przeciwbakteryjnym i przeciwwrzodowym
-
Keivani Hafshejani Z. i in. (2015)
-
W pracy pt. “Comparative effect of hydroalcoholic extracts of Melissa officinalis and Lavandula officinalis with Ranitidine on Indomethacin-induced Gastric Ulcer in Rats” (Journal of Basic and Clinical Pathophysiology) porównano działanie wyciągów z melisy i lawendy z popularnym lekiem przeciwwrzodowym – ranitydyną.
-
U szczurów z eksperymentalnie wywołanymi wrzodami żołądka (poprzez podanie indometacyny) stwierdzono, że podawanie melisy zmniejszało obszar owrzodzenia, choć efekt był nieco słabszy niż w przypadku ranitydyny. Niemniej jednak badanie to potwierdza potencjał przeciwwrzodowy melisy i wskazuje na jej działanie ochronne wobec błony śluzowej żołądka.
-
-
Miraj S. i in. (2017)
-
W pracy “A Review Study of Therapeutic Effects of Melissa officinalis L.” (Pharmacophore) autorzy zwracają uwagę na wielokierunkowe działanie wyciągów z melisy, w tym na hamowanie wzrostu niektórych szczepów bakterii (m.in. Helicobacter pylori u ludzi), będących istotnym czynnikiem w rozwoju choroby wrzodowej.
-
3.3. Badania nad działaniem uspokajającym i obniżającym stres (ważne w kontekście wrzodów)
-
Cases J. et al. (2011)
-
Badanie kliniczne z podwójnie ślepą próbą i kontrolą placebo, w którym u osób z łagodnymi objawami lękowymi i trudnościami ze snem, podawanie ekstraktu z melisy znacząco redukowało poziom stresu oraz poprawiało jakość snu.
-
Przekładając te wyniki na konie: wysoki poziom stresu u koni (np. podczas transportu, zawodów, zmiany stajni) sprzyja powstawaniu wrzodów. Działanie uspokajające melisy może więc być korzystne także w ich profilaktyce i leczeniu.
-
-
Kennedy D. O. et al. (2004)
-
Również badanie na ludziach, w którym zaobserwowano obniżenie poziomu kortyzolu (hormonu stresu) po przyjęciu melisy. U koni, kontrola poziomu kortyzolu jest kluczowa, ponieważ przewlekły stres przekłada się na intensywniejsze wydzielanie kwasu żołądkowego, a co za tym idzie – ryzyko powstania wrzodów.
-
3.4. Badania i doniesienia branżowe dotyczące koni
-
Nagy M. i in. (2015) – w badaniu obserwacyjnym konie otrzymujące mieszankę ziołową zawierającą melisę wykazywały mniejszy niepokój podczas transportu i w nowych warunkach, co może redukować czynniki stresowe wpływające na układ pokarmowy.
-
Opinie lekarzy weterynarii i hodowców wskazują, że melisa stosowana wraz z innymi ziołami (rumianek, kozieradka) bywa pomocna w łagodzeniu objawów dyspepsji, poprawie apetytu i ogólnej kondycji koni z tendencją do wrzodów.
4. Mechanizmy, które mogą wspierać zdrowie koni wrzodowych
-
Łagodzenie stresu – mniejsze wydzielanie kwasu solnego, mniejsze napięcie nerwowe, poprawa apetytu.
-
Działanie przeciwzapalne – redukcja procesów zapalnych w obrębie śluzówki żołądka i jelit, przyspieszenie regeneracji uszkodzonych tkanek.
-
Działanie przeciwdrobnoustrojowe – ograniczenie wzrostu bakterii, które mogą nasilać stany zapalne i uszkodzenia śluzówki.
5. Podsumowanie
-
Melisa lekarska (Melissa officinalis) dysponuje szeregiem potwierdzonych w badaniach naukowych właściwości (uspokajających, przeciwzapalnych, przeciwdrobnoustrojowych), które można powiązać z jej pozytywnym wpływem na zdrowie układu pokarmowego, w tym wrzody.
-
Choć bezpośrednich, kontrolowanych badań klinicznych na koniach jest niewiele, wiedza zebrana w badaniach na ludziach i innych gatunkach (szczury, myszy) pozwala przypuszczać, że melisa może być wartościowym uzupełnieniem profilaktyki oraz leczenia wrzodów żołądka u koni.
-
W przypadku wystąpienia u koni objawów wrzodowych (spadek masy ciała, brak apetytu, apatia, agresja, problemy z kondycją) należy zawsze skonsultować się z lekarzem weterynarii, który zadecyduje o odpowiednim leczeniu farmakologicznym oraz ustali możliwość wsparcia fitoterapeutycznego.
Wybrana bibliografia
-
Cases J. et al. (2011). Assessment of the Relaxant Effect of Lemon Balm (Melissa officinalis) Extract in the Treatment of Mild-To-Moderate Anxiety Disorders. Journal of Medicinal Food, 14(12): 1369-1375.
-
Kennedy D.O. et al. (2004). Attenuation of laboratory-induced stress in humans after acute administration of Melissa officinalis (Lemon Balm). Psychosomatic Medicine, 66(4): 607-613.
-
Keivani Hafshejani Z. et al. (2015). Comparative effect of hydroalcoholic extracts of Melissa officinalis and Lavandula officinalis with Ranitidine on Indomethacin-induced Gastric Ulcer in Rats. Journal of Basic and Clinical Pathophysiology, 3(1): 7-12.
-
Shakeri A., Sahebkar A., Javadi B. (2016). Melissa officinalis L. – A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. Journal of Ethnopharmacology, 188: 204-228.
-
Dastjerdi F. et al. (2012). Effect of Melissa officinalis on Stress-Induced Colitis in Rats. (Publikacja opisująca właściwości przeciwzapalne w modelu kolitis).
-
Miraj S., Kiani S. (2017). A Review Study of Therapeutic Effects of Melissa officinalis L. Pharmacophore, 8(3): 23-29.
-
Nagy M. et al. (2015). Herbal Interventions to Reduce Stress in Horses (materiały konferencyjne, obserwacje kliniczne).
Powyższy artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady weterynaryjnej. W przypadku podejrzenia wrzodów u konia konieczna jest konsultacja z lekarzem weterynarii i indywidualne dobranie terapii.